Ya bu kuşlar nasıl böyle ? her bahar bir telaş üstlerinde . Yanlarına yaklaşılmıyor. Geçen yazın sonuna doğru bir tanesinin yanına uğrayayayım dedim, demez olaydım. Beni görür görmez uçtu gitti sanki kötü bir şey söyledik. Sonra haberini aldım 4000 km öteye gitmiş. Akıl sır ermiyor bunlara 🙂
Kuşlarda Göç Kavramı ;
Kısaca son zamanlarda yayınlanan yayınlardan kısa bir derleme ile göç kavramını ele alırsak;
Bu Göç denen şey nasıl ortaya çıkıyor ?
Bizler kış gelince kalın giysiler seçer, yaz gelince bunları incel tiriz. Bizler bunları yaparken kimileri de bunlarla uğraşmak yerine daha zorlu olan göçü seçer. Dünya’nın güneş çevresinde dönmesi ile çeşitli iklim değişimleri meydana gelmektedir. Bu değişimler karşısında kendisini hayvanlar aleminin bireylerinden sayan bizim kuşlardan kimisi göç etme eyleminde bulunur. Göç onlar için gelecek bir nesil demektir. Beslenirler, ürerler. Kimisi av olurken kimisi de avlanır.
Bizler de bu durumlara bir türlü anlam veremeyip düşünür dururuz. Kimi zaman çok esrarengiz gelir. Bir çok şey hala kesinleşmiş değildir. Fakat biraz irdelediğimiz zaman bu durumu, mekanizmalar bize her şeyin olabileceğini gösterir.
Manyetik Duyu Algılama ?
En çok merak edilen nokta da sanırım burası. Nasıl algılamayı sağlıyorlar ?
İki hipotez üzerinde duruluyor.
- Demir – Mineral Kaynaklı Hipotez
- Işık Bağımlı Hipotez
1. Demir – Mineral Kaynaklı Hipotez
Sürekli olarak duyuyoruz, Dünya’nın bir manyetik alanın var olduğunu. Aslında bu manyetik alanın varlığı çok karmaşık bir durum değil. Çoğumuz lisede Fizik derslerinden Sağ el kuralını öğrenmişizdir. Temel olarak Dünya’nın da manyetik alanın oluşması bu kurala bağlı olarak gerçekleşmekte. Buna Dinamo Efekti denmektedir.
*Göresel : Magnetoreception in Birds and Its Use for
Long-Distance Migration*Henrik Mouritsen den alınmıştır.
Manyetik alanı anladık peki kuşlar bunu nasıl kullanıyor ?
Her kuş türü bildiğimiz gibi göç etmemektedir. Kimisi çok uzak mesafelere gidebilirken. Bazısı Kızılgerdan gibi kısa mesafeli yer değişimi yapmakta. Hem bu göç karakteristiği hem de yaşam biçimlerine bağlı olarak farklı sistemlerle manyetik alanı kullanabilmekteler.
Bunlardan ilki ”Demir – Mineral Kaynaklı Hipotez” manyetik alanı algılayabilecek Demir ve mineral bileşenleri içeren çeşitli hücre zincirlerinin bulunduğu düşünülmekte. Bu hücreler aslında Magnetospirillum magnetotacticum adlı bakteriye benzetilmektedir. Bu magnetotactic bakteri de demir mineral bileşenleri bulunduruyor ve bu özelliği ile yön bulabilmekte. Bir nevi pusula işlevi görüyor. ( Blakemore, 1975; Frankel and Blakemore,1989 )
Bu hücrelerin kuşun gaga kısmına yayıldığı ve burada hücreler vasıtası ile algılanan manyetik sinyaller sinir hücrelerine nakledilip Arka beyindeki PrV bölgesine iletilmektedir. PrV bölgesi de Sinyallerin yorumlanmasını sağlamaktadır. Tam bir uyarı ile yorumun oluşması ise 1-2 gece sürebilmekte.
Mouritsen (2013).
Heyers et al. (2010).
Bu hipotezde yer alan sistem genellikle uzun mesafeli göç eden türlerde gözlemlenmektedir. Buna örnek olarak Saz kamışçını (Acrocephalus scirpaceus) gösterilebilir. Saz kamışçını ile yapılan deneylerde; Hiç bir müdahale edilmemiş bir birey yaklaşık olara 1000km bir mesafe göç davranışı göstermiş. (Chernetsov et al., 2008), Trigeminal siniri kesilmiş bireyde ise bu durum görülmemiştir.(Kishkinev et al., 2013).Bu durumda gaga kısmında bulunan magneto hücrelerinin beyin ile olan iletişiminin kesilmesi ile yön bulma davranışı oluşmamıştır. Bunun yanında gece göç eden türler içinde ışıktan yararlanamayacakları için bu hipotezin işlediği düşülmektedir. (Wiltschko et al., 2009; Holland, 2010; Holland and Helm, 2013).
2- Işık Bağımlı Hipotez
Bu hipotezde ise retina içerisinde yerleşmiş magneto reseptörleri ile oluşan görüntüye bağlı bir yön bulma gerçekleşmekte. Magneto reseptörler göz küresinin ortasına doğru bir uzanmış şekilde yerleşmekte. Manyetik dalganın bu reseptörleri kesme açısına ve ışığın etkisi ile oluşan görüntü değişmektedir. Bu şekilde de yön bulmaları sağlanmaktadır. Kızılgerdan üzerinde yapılan çalışmalarda, yön bulmada gözlerini kullandığı ortaya çıkmıştır. (Mouritsen and Hore (2012).
Aşağıdaki Resimde Manyetik alanın magneto reseptörlerini nasıl kestiğini ve buna bağlı oluşan görüntünün değiştiğini temsili olarak görebiliriz.
Mouritsen (2013) inspired by Ritzet al. (2000).
Bu iki Hipotez ile Manyetik alanın kuşlar tarafından nasıl kullanıldığı açıklanmakta. Fakat Göç sırasında yön bulmak sadece manyetik alan ile meydana gelmemektedir. Bunun yanında bir çok faktörde işe karışmaktadır.
Özellikle sürüler halinde göç edenlerde bireyden bireye bilgi aktarımı.Doğuştan gelen genetik olarak kodlanmış göç davranışları.Güneş ve yıldızlardan yararlanma. Deneyim.Songpost
olarak diğer faktörleri uzatabiliriz.
Bu yazıyı hazırlarken temel olarak Henrik Mouritsen nin Magnetoreception in ”Birds and Its Use for
Long-Distance Migration ” adlı araştırmasını baz alarak çeşitli çevirilerde bulundum.
Gökçe Coşkun
gokcecoskun@mail.com
göçmen kuşlar neden göç eder, göçmen kuşlar neden göç ederler, kısaca kuş göç yolları haritası, yön bulma kuşlar, kuş dili, kuş çeşitleri, kuşlar uçuyor, kuşlar hakkında bilgi, kuşlar nasıl uçar , kuş dünyası, kuşlar sesleri nasıl duyar, kuşlar alemi kuşlar gece uçar mı, kuşlar nasıl kuşlar, özellikleri kuşlar biyoloji
Kaynaklar;
Blakemore, R., 1975. Magnetotactic bacteria. Science 190, 377–379.Birds and Its Use forLong-Distance Migration , Henrik Mouritsen
Heyers, D., Zapka, M., Hoffmeister, M., Wild, J.M., Mouritsen, H., 2010. Magnetic field changes activate the trigeminal brainstem complex in a migratory bird. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 107, 9394–9399. Chernetsov, N., Kishkinev, D., Mouritsen, H., 2008. A long-distance avian migrant compensates for longitudinal displacement during spring migration. Current Biology 18, 188–190. Kishkinev, D., Chernetsov, N., Heyers, D., Mouritsen, H., 2013. Migratory reed warblers need intact trigeminal nerves to correct for a 1,000 km eastward displacement. PLoS One 8 (6), e65847. Wiltschko, W., Munro, U., Ford, H., Wiltschko, R., 2009. Avian orientation: the pulse effect is mediated by the magnetite receptors in the upper beak. Proceedings of the Royal Society London B 276, 2227–2232. Mouritsen, H., Hore, P.J., 2012. The magnetic retina: light-dependent and trigeminal magnetoreception in migratory birds. Current Opinion in Neurobiology 22, 343–352.
Kuşlar manyetik alanı nasıl algılıyor ?
Kuşlarda göç ?
Göç manyetik Alan ilişkisi ?